Antton Valverde (Donostia, 1943ko maiatzaren 21a), perito ikasketak egin, eta arte grafikoetako lantegi bateko zuzendaria izan da luzaroan, Graficas Valverden. Musika ikasketak egin zituen gaztetik: solfeo, harmonia, konposizioa eta piano. Azken musika tresna hori izan da Antton Valverderen lagun fidela, ohiko gitarra erabili beharrean pianoz jantzi baititu musikatu dituen poemak. Aita Antonio Valverde Ayalde margolaria zuen, eta Rosa Valverde du arreba, hura ere margolaria.
Antton Valverde, 2005eko Donostiako Musika Hamabostaldian kantari. (Monika del Valle / Argazki Press)
60ko hamarkadaren amaieran hasi zuen Valverdek musika ibilbidea. 1969 eta 1971 bitartean hiru disko txiki argitaratu ondoren, Oskarbi taldeko partaideetako bat izan zen, eta parte hartu zuen haren Eskutari diskoan (Herri Gogoa, 1972). Horren ostean, Julen Lekuona eta Xabier Leterekin elkarlan emankorra hasi zuen. Haiekin Bertso zaharrak (Herri Gogoa, 1974) kaleratu zuen, garai bateko bertsoak berreskuratu zituen lana. Handik bi urtera, bertsolaritza oinarri zuen beste disko bat argitaratu zuen, berriro ere Xabier Leterekin batera: Txirritaren bertsoak (Herri Gogoa, 1976), arrakasta handia izan zuen lana. Ordurako, bakarkako lehen disko luzea, Antton Valverde (Herri Gogoa, 1975), egina zuen Valverdek. Bertan zeuden, besteak beste, “Maitasunez hil” eta “Asaba zarren baratza” kantuak. Hurrena, bere poeta kutunetako bati eskainitako diskoa eman zuen argitara: Lauaxeta (Herri Gogoa, 1978). Olerkariak beti izan dira Valverderen iturri nagusietako bat. Lauaxetaz gain, Letek, Bitoriano Gandiagak eta JosAnton Artzek idatzitako poesiak erabili ditu maiz abestiak osatzeko.
Urte hartan bertan, kantatzeari uztea erabaki zuen Valverdek. Etapa horretako azken kontzertua Pantxoa eta Peio, Lourdes Iriondo eta Xabier Leterekin eman zuen. Handik aurrera, enpresa munduan gehiago murgildu eta oso tartekatuak izan dira haren agerraldi musikalak.
Antton Valverde 1992an, Lauaxetaren irudiaren ondoan.
Lizardiren jaiotzaren mendeurreneko kontzertuan, Donostiako Viktoria Eugenia antzokian.
Beste hamaika urte pasatu ziren hurrengo diskoa argitara eman arte. Urte horietan guztietan musikatutako olerkien bilduma moduko bat izan zen, Orixe, Lizardi, Xabier Lete, Gabriel Celaya, Jon Mirande eta William Shakespeareren testuekin. Diskoaren izenburuak ez du zalantzarako tarterik uzten: Larogeitamazazpi (Elkar, 1997). Disko horretan agertzen da Valverdek berak idatzitako kanta bat, “Barberian“. “Bitxikeria moduan dago hor, diskoaren amaieran, erdi ezkutuan, baina nahiko txarra da. Horrek bazuen beste letra bat, Xabier Leterena, baina azkenean Leterena jarri beharrean neurea jarri nion. Ez Leterena gaizki iruditzen zitzaidalako, jakina, noizbait nire letraren bat sartzeagatik baizik. Beraz, egina dago, eta ez dut gehiago egingo” (2).
2007an lan berria argitaratu zuen, Hamabi amodio kanta (Elkar). Charles Bordes musikagile frantziarrak XIX. mendearen erdialdean Ipar Euskal Herrian bildu zituen kantuen artean egindako hautaketa da lana. Azken diskoetan bezala, Karlos Gimenez arduratu zen moldaketez eta musika zuzendaritzaz. Gimenezek berak laguntzen du Valverde zuzeneko emanaldietan.
Xabier Leteren omenezko kontzertuan, Arantzazun, 2011ko abuztuan. (Gari Garaialde / Argazki Press)
2009. urtean Gu gira jaialdian parte hartu zuen beste hainbat kantarirekin batera, eta 2013. urtean 3Lak musika eta literatura emanaldia estreinatu zuen Anjel Lertxundi idazlearekin. Lizardi, Lauaxeta eta Leteren poemen inguruan osaturiko ikuskizuna CD-DVD batean jaso zuten.
Testua: Gontzal Agote
Denbora, leku, zeru ta lurrak
izar ta illargi, eguzkiyak
kristaba, aizia, animaliyak
ur gezak eta gaziyak,
Aita Eternuak sei egunian
egin zituen guziyak;
merezi du ta eman zaizkagun
eskerrak eta graziyak.
Aita Eternuak Adan ta Eba
egin zituen aurrena,
lendabiziko gizasemia,
emakumia urrena;
baratza frutaz bete-betian
sartu zituen barrena
baiñan etzuten ondo kunplitu
eman zitzaien ordena.
Demonioak zion Ebari
“fruta artatik jan zazu,
Aita Eternuak dakien ainbat
orduan jakingo dezu;
Berak ori nai ez duelako
zuri debekatu dizu,
orra esan nik egia eta
orain naizuna egizu”.
Allegatu zen Adan ta Ebari
fruta ortatik jatia,
etzen posible mundu ontatik
iñor zerura juatia;
oiek kunplitu etzutelako
Jaunaren borondatia
itxi ziguten guzientzako
zabalik zegon atia.
Adan ta Ebaren kain ta Abel
igualak izan ez dia,
inbiriyaren gorroto gaiztoz
il zuen batek bestia,
arrazoiaren biderik gabe
anaia zarrak gaztia,
alakuari kostako zaio
zeruba irabaztia.
Lau milla urtian egondu ziren
zeruko atiak itxita,
zenbait anima triste bazegon
linbo beltzera jetxita,
betiko ala bearko zela
beren artean etsita;
zori onian egin zieten
Salbadoriak bisita.
Amaika bider letu izan det
lengo dotriña zarretik:
gezurra esan ta ez gera libre
pekatuaren zorretik,
bi bidetara partitu biaugu
Jesukristoren aurretik,
ezkerretatik joaten denak
pagatuko du larrutik.
Kondenatuben azken fiñeko
penagarrizko pausuak,
bi itz bakarrak esango dizke
gure Jaun amorosuak:
“Orain ez dago barkaziorik,
kunplitu dira plazuak,
zere ordaiña emango dizu
serbitu dezun maisuak”.
