2021.05.21
Mikel Urdangarin

Mikel Urdangarin

“Egun batean, lagunak musean ari zirela, diskoa mahai gainera bota eta esan nien: ‘1.500 pezeta, erosiko al didazue?’. Lagunak ezin sinistuta gelditu ziren” (1). Horrela hasi zen Mikel Urdangarin kantugintzan. Gitarra jotzen ikasi, konposatzen hasi, eta urte eta erdian atera zuen, bere kabuz, Haitzetan lehen diskoa, 1997an. Lehen disko haren 1.000 ale saldu zituen, bainaBadira hiru aste diskoak (Gaztelupeko Hotsak, 1998) egin zuen ezagun Mikel Urdangarin. Hainbeste, ezen lehen disko hura berrargitaratzeko aukera izan zuen, digipack-en.

Biluzia zen Haitzetan hura, barnekoa. Ahotsa eta gitarra zituen helduleku ia bakar, eta ondoan biolontxeloaren eta akordeoiaren kolaborazio oso puntualak hartzen zituen. Bertsogintzatik kantugintzara igaro zen kantautorearen diskoa izan zen lehen hura, bertsotan kantuan baino ezagunagoa baitzen orduan Urdangarin. Eta, musika ez ezik, berak egin zituen diskoa osatzen zuten 11 abestietatik gehienen letrak. Gainontzekoak bidean aurrera lagun izango zuen Iñaki Aurrekoetxea bertsolariarenak ziren.

729

Mikel Urdangarin. (1997)

Lehena biluzia, eta bigarrena zelta egin zuen Urdangarinek: Badira hiru aste. Euskal Herria Eskoziarekin lotu nahi zuen disko monografiko hark arrakasta handia izan zuen; izan ere, Urdangarinen musikaren ezaugarrietako bat nabarmendu zen dagoeneko: sinpletasunetik lortu zuen jendearengana iristea. Hala, Haitzetan diskoan bezala, herri tradiziokoak diruditen abestiak egiten asmatu zuen. Disko horretan ere, berak idatzi zituen kantu asko, mozkorrez, drogazaleez, “maitasun eriak defraudatutakoez”, “bihotz minak jota daudenez” eta iheslariez. Gainerakoak Aurrekoetxeak eta Arkaitz Estiballesek idatzi zituzten. Letra horiei Eñaut Elorrietak (gitarra akustikoa; Ken Zazpi), Iñaki Zabaletak (trikitia), Izaskunek (panderoa), Josu Zabalak (soinu txikia eta ahotsak; Hertzainak, Zazpi Eskale) eta Iñigo Ibarretxek (txistua) jarri zieten musika.

Urte emankorrak izan ziren Urdangarinentzat. 2000. urtean hirugarren diskoa argitaratu zuen: Espilue (Gaztelupeko Hotsak). Kolore askotako hamalau abesti bildu zituen Espilue-n. “Musikari kontziente moduan” (2) atera zuen lehen lan gisa aurkeztu zuen Urdangarinek, eta musikari ordura arte ez bezalako garrantzia eman zion, oinarri sendo bihurtuz. Kantautorearen beraren gitarraz gain, Aitor Rubiorena eta Angel Lopezen perkusioak eta Txubio Fernandez de Jauregiren kontrabaxuak jarri zuten oinarria. Baina hainbat kolaborazio ere izan zituen, Bingen Mendizabal, Josu Zabala, Jonathan Bews, Iñaki Galartza, Aitor Garcia, Pablo Tato eta Rogelio Botanz tartean, aurrerantzean ere lagun izango zituen zenbait. Letrak egiteko bertsolariengana jo zuen beste behin, Aurrekoetxearekin batera, Jon Maia, Unai Iturriaga eta Igor Elortza-rengana oraingoan, baina baita Gerardo Markuleta eta Kirmen Uribe idazleengana ere.

Eta Kirmen Uriberi eskutik helduta ekarri zuen Urdangarinek hurrengo diskoa: Bar Puerto (GH, 2001). Uriberen istorio batean oinarrituriko hura disko-liburua zen diskoa baino gehiago, irudiak ere tartekatzen zituen proiektu ibiltari baten emaitza (Bar Puerto. Bazterreko ahotsak). Urdangarinekin eta Uriberekin batera, Bingen Mendizabal zen proiektu haren hirugarren zutabea. Badira hiru aste eta Espilue-ren arrakastaren atzetik, koordenatu ezezagunak arakatzeko gogoa erakutsi zuen Urdangarinek, bakarkako lanetik atera eta taldekora igarota. Bilaketa lan hori diskorik disko etengabea izan da Urdangarinen musikagintzan, aldiko zerbait berria egin eta eskaini nahi izan baitu.

732

Mikel Urdangarin zuzenean.

Hurrengo urtean, baina, bakarkako bidera itzuli zen Heldu artean diskoarekin (GH, 2002). Egunerokotasunari kantatzen dio zornotzarrak disko honetan: “Nire diskoak normalean bizi dudan egoerari oso lotua daude eta azken hau ere bai. Batez ere, neure pentsamenduen, momentuko kezken, pozen eta tristuren isla da” (3). Eta urrats bat egin zuen, katalanez abestuta.

Bar Puertoko konpainia, baina, ez zuen urrun, eta hala etorri zen Zaharregia, txikiegia, agiandisko-liburua (GH, 2003). Kirmen Uriberen Bitartean heldu eskutik liburuaren (Susa) harira New Yorken egindako poesia errezitaldi batzuetatik abiatu zen Urdangarin, Uribe, Rafa Rueda (PI.L.T.), Mikel Valverde eta Bingen Mendizabal batzen zituen proiektua. 2003an boskoteak New Yorkera egindako bidaia hura ez zen disko-liburuan soilik gelditu, 2005ean Arkaitz Basterra zuzendariak izen bereko dokumentala estreinatu baitzuen Donostiako Zinemaldian, taldearen estetika oinarri hartuta.

ZAHARREGIA,_TXIKIEGIA_AGIAN

‘Zaharregia, txikiegia agian’ ikuskizunean, Bingen Mendizabal eta Rafa Ruedarekin. (Raul Bogajo / Argazki Press)

New Yorketik bueltan, barrura begira jarri zen, ostera ere, Urdangarin. Barne bilaketa ez zen soilik edukiari lotua izan, formala ere bai. Ordura arte egin izan zuen soinua eraldaturik ekarri zuen Dana-n (Elkar, 2005). Bi urtez, bere “kezkak, nahiak eta izaera musikalki defini zezakeen diskoaren bila” (4) aritu zen, bere diskorik musikalena egiteko. Mikel F. Krutzagaren ekoizpen lana azpimarragarria da Dana-n. Soinu berriaren bilaketan, ordura arteko folk eta herri doinuak atzean utzi zituen, nahiz eta zornotzarrak bere burua etiketetatik bereizi: “Ez dut uste kantari pop, folk edo rockzalea naizenik. Kantuak egiten dituen kantaria naiz, eta baita bere izaera poliedrikoa onartzen duen pertsona ere” (4). Beste behin, bilaketa horretan Bingen Mendizabal, Rafa Rueda eta Pablo Tato izan zituen bidaide. Letrei dagokienez, egunerokotasunari kantatzen jarraitu zuen Urdangarinek, pertsonetatik abiatuz, gertukotik.

Elkar diskoetxea utzi eta Anek idatzi dit zutaz (2007) bere kasa argitaratu zuen zuen. “Nahi nuen diskoa, buruan neukan diskoa ere osotasunean ateratzeko modu bakarra zen autoekoizpena” (5). Ordura arte egindako ibilbidearen nolabaiteko sintesia da Anek idatzi dit zutaz. Musikalki, azken diskoetan izandako bilakaera nabarmena da, musikak presentzia handia hartzen du. Letrei dagokienez, ibilbide osoko bidelagunak batzen ditu: Iñaki Aurrekoetxea, Unai Iturriaga, Igor Elortza, Jon Maia, Xabier Amuriza, Kirmen Uribe… eta berririk ere bada, Sustrai Colina bertsolariaren hitzak ere musikatu baititu, eta noski, bereak ere badira. Baina begirada, beste behin, gertukoan edo, hobeto esan, gertuko pertsonengan jartzen du berriz ere: Sebastian esne-partitzailearengan, Norvegiara joan zen lagunarengan…

mikel_urdangarin_08

Bartzelonako emanaldi batean. (Oriol Clavera)

2009an Zubia (Baga-Biga) aurkeztu zuen, eta 2010eko abenduaren 30ean zuzeneko diskoa grabatu zuen Bilboko Kafe Antzokian. Lan bikoitz horretan, Zuzenean 2010/12/30 (Egilea editore, 2011), bere ibilbidearen errepaso zabala egin zuen Urdangarinek (28 kantu), eta bi bertsio grabatu zituen: Black kantariaren “Wonderful Life” ezaguna eta Mikel Laboa-ren “Martxa baten lehen notak“.

Zuzeneko diskoak etapa baten amaiera ekarri zuen, eta hurrengo lana, Azula (Egilea editore, 2012), musikari berriekin grabatu zuen, Angel Celada bateria jotzailearekin eta Koldo Uriarte teklatu jotzailearekin. Bi musikarion ekarpenak bestelako sonoritate bat eman zion Urdangarinen kantaerari.

Zaharregia, txikiegia agian ondu zuen taldea berriz elkartu zen 2013. urtean, Jainko txiki eta jostalari hura sortzeko. Disko-liburua kaleratu ondoren, zuzenean taularatzeari ekin zioten udazkenean.

Testua: Ainara Gorostitzu

  • (1) Gaztezulo, 2002ko abendua
  • (2) Euskaldunon Egunkaria, 2000ko azaroa
  • (3) EHU, 2003ko iraila
  • (4) Berria, 2005eko urriaren 8a
  • (5) Berria, 2007ko azaroaren 10a
Zurea da

Zurea da

Egilea: Oier Aranzabal

Libre

Libre

Egilea: Oier Aranzabal

Oroimeneko portua

Oroimeneko portua

Egileak:  Oier Aranzabal, Maluta Films

Izurdeen lekua

Izurdeen lekua

Hitzak eta musika: Mikel Urdangarin

Zuzendaria: Alphax

Argazki zuzendaria: David Herranz

Zaharra eta gaztea

Zaharra eta gaztea

Kabuto estudioek egindako bideoklipa.

Eguna hasi da

Eguna hasi da

Egilea: Antonio Alphax (Kabuto estudioa)

Ura dakartzut

Ura dakartzut

Kabuto estudioak egindako bideoklipa, Antonio Alphax

Letrak: Harkaitz Cano

Ahotsa: Alison Keable

Enaz beldur

Enaz beldur

Egilea: Antonio Alphax (Kabuto estudioa)

Su ñimiño bat

Su ñimiño bat

Egileak: Zirriborroa ekoiztetxea, Oier Aranzabal

Atzera

Ezin esan

Atzera

Herri zaharra

Atzera

Kideari

Atzera

Itsasoan euria

Zuz: Oier Aranzabal

Atzera

Euria ari du

Atzera

Zurea da

Egilea: Oier Aranzabal

Atzera

Libre

Egilea: Oier Aranzabal

Atzera

Loa (Hotel Benevento, Argentina, 2017/11/09)

Egilea: Oier Aranzabal

Atzera

Herri zaharra (Hotel Reina, Argentina)

Egilea: Oier Aranzabal

Atzera

Margolaria (Micerino hotela, Argentina)

Egilea: Oier Aranzabal

Atzera

Kopla bihotzekuak (Baserriko Uzta)

Atzera

Oroimeneko portua

Egileak:  Oier Aranzabal, Maluta Films

Atzera

Anek idatzi dit zutaz ('Margolaria' filma)

Atzera

Herri zaharra ("Margolaria" filma)

Egilea: Oier Aranzabal

Atzera

Izurdeen lekua

Hitzak eta musika: Mikel Urdangarin

Zuzendaria: Alphax

Argazki zuzendaria: David Herranz

Atzera

Zaharra eta gaztea

Kabuto estudioek egindako bideoklipa.

Atzera

Eguna hasi da

Egilea: Antonio Alphax (Kabuto estudioa)

Atzera

Ura dakartzut

Kabuto estudioak egindako bideoklipa, Antonio Alphax

Letrak: Harkaitz Cano

Ahotsa: Alison Keable

Atzera

Enaz beldur

Egilea: Antonio Alphax (Kabuto estudioa)

Atzera

Su ñimiño bat

Egileak: Zirriborroa ekoiztetxea, Oier Aranzabal

Behin bazen

Azkenean heldu naiz zuganaino.
Azkenean heldu naiz zuganaino
lehorretik itsasoraino,
garoatik kalimaraino.

Eta orain zer egin behar dut,
aurrean ikusten zaitut.
Urduri hurbildu nauzu,
lehengoa ote zara zu?

Behin begiratu ninduzun,
Irrikaz osatu ninduzun.
Eta indarrak hartu nituen,
eta oinez lasai hasi nintzen,
baina ezer gutxi nekien
zutaz.

Maitia erantzun egidazu, arren,
koldarrez inguratu baino lehen.
Erotu ez nadin bilatzen,
kanta dezadan behin bazen.

Zalantzak baditut oraindik,
erraza ez dena badakit.
Eta indarrak hartu nituen,
eta izarrak batu ziren,
Nahiz eta zu han eta ni hemen,
sartu nintzen zurera.

Maitia erantzun egidazu, arren,
koldarrez inguratu baino lehen.
Erotu ez nadin bilatzen,
kanta dezadan behin bazen.

Maitia erantzun egidazu, arren,
adorea lurrundu baino lehen.
Galdu ez nadin zutaz galdetzen,
Kanta dezadan behin bazen.